Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Κομοτηνής: Τα αρπακτικά πουλιά της ορεινής Ροδόπης (o Aσπροπάρης)

Γνωριμία με τα αρπακτικά πουλιά της Οροσειράς της Ροδόπης. WWF Ελλάς - Ε.Ο.Σ. Κομοτηνής 12/11/2012

Συνάντηση γνωριμίας με τα «αρπακτικά» πουλιά της Ελλάδας και πιο συγκεριμένα τον Ασπροπάρη, τους Μαυρόγυπες, Θαλασσοαετούς, Χρυσαετούς και τις Γερακίνες είχαν οι
φίλοι του Ε.Ο.Σ. Κομοτηνής την Δευτέρα 12/11/2012 στο αναψυκτήριο του θερινού ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κομοτηνής.

Η περιβαλλοντολόγος της WWF Kret Elzbieta και μέλος του Ε.Ο.Σ. Κομοτηνής κατά την εκδήλωση

Σε φιλικό κλίμα το μέλος της WWF Ελλάς και του Ορειβατικού Συλλόγου της πόλης μας Kret Elzbieta ενημέρωσε μικρούς και μεγάλους φίλους για την σημασία που έχει για το οικοσύστημα και την ίδια τη ζωή η παρουσία αυτών των αρπακτικών στη άγρια πανίδα της Θράκης. Επίσης ενημέρωσε για τις κυριότερες απειλές εξαφάνισης των μαυρόγυπων αλλά και τις κυριότερες δράσεις της Οργάνωσης στην περιοχή

Υλικό προς ανάγνωση αλλά και πολλά παιχνίδια μοίρασε η WWF σε φίλους του Ε.Ο.Σ. Κομοτηνής.

Η WWF Ελλάς μας προειδοποιεί μέσω της εκπροσώπου της, ότι σήμερα στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης έχουν «απομείνει λιγότερα από 15 ζευγάρια αρπακτικών του είδους Ασπροπάρης».

Οι κυριότερες απειλές εξαφάνισης του είδους αλλά και των υπολοίπων όρνεων αποτελούν «Α. Η δηλητηρίαση. Ενήλικα αλλά και νεαρά πουλιά μπορούν να καταναλώσουν δηλητηριασμένη ή μολυσμένη τροφή. Β. Η λαθροθηρία - με τη μορφή της θανάτωσης των πουλιών ή της κλοπής των αυγών από τις φωλιές τους και τέλος, Γ. η ανθρώπινη παρουσία σε φωλιές και περιοχές που προστατεύουν τα νεογνά τους».

φώτο : Πέτρος Μπαμπάκας

Ασπροπάρης (Neophron percnopterus)

Photo : Torsten Prohl

Είναι το μικρότερο από τα τέσσερα είδη γύπα που απαντώνται στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα είναι γνωστός ως «Κουκάλογο» στην Ήπειρο και ως «Τυροκόμος» στη Θεσσαλία, ενώ στη Βουλγαρία γνωστός και ως «μικρός γύπας» λόγω του μικρού του μέγεθος (άνοιγμα φτερών 180 εκατοστά και μήκος σώματος 60 εκατοστά).Τα ενήλικα πουλιά έχουν λευκό φτέρωμα με μαύρα φτερά πτήσης τα οποία έχουν χαρακτηριστικά λευκά κέντρα στο πάνω μέρος τους. Το μπροστινό μέρος του κεφαλιού είναι κίτρινο-πορτοκαλί χωρίς φτερά, ενώ στην κορυφή του κεφαλιού φέρει λευκά μυτερά φτερά που δίνουν στο πουλί τη τυπική εμβληματική εμφάνιση του. Η ουρά είναι λευκή με σφηνοειδές σχήμα. Τα νεαρά πουλιά είναι σκούρο καφέ με ανοιχτόχρωμες άκρες φτερών. Καθώς ωριμάζουν τα σκούρα χρώματα των νεαρών αντικαθίστανται σταδιακά με το χαρακτηριστικό λευκό των ενηλίκων. Το πουλί αποκτά το ενήλικο φτέρωμά του κατά το πέμπτο ή έκτο έτος. Σε πτήση μπορεί να αναγνωριστεί εσφαλμένα ως Πελαργός. Οι βασικές διαφορές μεταξύ τους είναι η σφηνοειδής ουρά και τα κοντά πόδια και λαιμός.

Photo:Torsten Prohl

Παρά το γεγονός ότι οι τελευταίοι ασπροπάρηδες έχουν ήδη φύγει για την Αφρική για να ξεχειμωνιάσουν, η Elzbieta βρήκε την ευκαιρία ερχόμενη από μια περιοχή φωλιάσης του αρπακτικού αυτού (Θρακικά Μετέωρα) να μας ενημερώσει. «Ο Ασπροπάρης καλύπτει πάνω από 5000 χλμ ημερισιώς έως ότου φτάσει στην Αφρική. Τα νοεγνά παραμένουν στα ζεστά κλίματα της Αφρικάνικής Ηπείρου επι 3 συναπτά έτη ώσπου να ενηλικιωθούν. Μόνο 1 στους 7 νεοσούς καταφέρνουν την ενηλικίωση.»

photo : Svetslav Spasov

Ο Ασπροπάρης προτιμά ανοικτές λοφώδεις εκτάσεις και χαμηλές ορεινές περιοχές. Φωλιάζει κυρίως σε γκρεμούς και βραχώδεις πλαγιές, συχνά κοντά σε ανθρώπινους οικισμούς,.ακόμη και δίπλα σε στάνες, Φτιάχνει τη φωλιά του σε εσοχές, κόγχες και σχισμές. Η κάθε φωλιά συνήθως καταλαμβάνεται για αρκετά χρόνια. Είναι μονογαμικό είδος.

Ο Ασπροπάρης ζει κοντά στον άνθρωπο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αναφέρεται σε πολλές ιστορίες και θρύλους, και θεωρείται ιερός σε πολλούς πολιτισμούς. Κανένα άλλο είδος δεν έχει τόσο πολύ συνδεθεί με μύθους, θρύλους, παραδόσεις και μαντικές πράξεις στις ορεινές κοινότητες της Ελλάδας. Είναι ο μόνος γύπας στο κόσμο που μεταναστεύει και οι χωρικοί πιστεύουν ότι κουβαλάει στην πλάτη του τον κούκο φέρνοντας την άνοιξη και την καλοτυχία καθορίζοντας με τη μαγική του παρουσία την υγεία και την προκοπή των κτηνοτρόφων, το πήξιμο του γιαουρτιού, την παραγωγή του τυριού (εξ ου και η τοπική του ονομασία "Τυροκόμος"), ενώ συμμετέχει σε γάμους, ακόμη και «τσουράπια» φέρνει στα παιδιά.

Στην αρχαία Αίγυπτο τιμούσαν το είδος αυτό σαν σύμβολο γονεΐκής φροντίδας. Είναι το πρώτο πουλί στον κόσμο που προστατεύτηκε με νόμο από τους Φαραώ, με ποινή θανάτου, αναγνωρίζοντας έτσι την σημαντική του συμβολή στην καθαριότητα των οικισμών από τα σκουπίδια και τα υπολείμματα της τροφής των ανθρώπων. Αποτελώντας το πρώτο γράμμα της αιγυπτιακής αλφάβητου, το ιερογλυφικό που προφέρεται "ah", το πουλί ονομάστηκε και «κοτόπουλο του Φαραώ».τους Θεωρήθηκε το σύμβολο της Ίσιδας, θεάς της γονιμότητας, της μητρότητας και της μαγείας, η οποία συχνά απεικονίζονταν με ανοιχτά φτερά. Κατά την αρχαιότητα οι Ασπροπάρηδες φώλιαζαν στις πυραμίδες της Γκίζας, αλλά σήμερα η μόνη μας ευκαιρία να τους δούμε εκεί είναι στα ιερογλυφικά των πέτρινων τοίχων. τους. Άλλο ένα άλλο εύρημα από την Αίγυπτο, είναι ένα χάλκινο ειδώλιο της θεάς Αφροδίτης που φορά καπέλο με τη μορφή ενός Ασπροπάρη.

photo : Ivaylo Damyanov

Ηλικιωμένοι μουσουλμάνοι από τις ανατολικές κορυφές της Ροδόπης στη Βουλγαρία, εξακολουθούν να θυμούνται το μύθο του «akbuba», ή «τον λευκό πατέρα», ο οποίος έσωσε τον Μωάμεθ από τα νύχια του Χρυσαετού. Για να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του ο προφήτης του έδωσε αιώνια ζωή και τον προίκισε με τα λευκά φτερά του, σύμβολο αγνότητας και ανδρείας. Έτσι, ο Ασπροπάρης έκανε τη φωλιά του στις καρδιές πολλών λαών σε όλες τις ηπείρους. Ένας ναός στην Tirukalukundram της Ινδίας, είναι γνωστός για το ζευγάρι των Ασπροπάρηδων που έρχονται αιώνες τώρα να γεννήσουν σε αυτόν. Κάθε μέρα πριν το μεσημέρι τα πουλιά έρχονται στο ναό για να λάβουν ένα δώρο τροφής από τους μοναχούς. Οι μοναχοί πιστεύουν ότι αν δεν εμφανιστούν κάποια χρονιά στην ώρα τους, τότε υπάρχει ένας αμαρτωλός ανάμεσά τους ο οποίος πρέπει να λυτρωθεί από τις αμαρτίες τους. Ο Ασπροπάρης λατρεύεται και τιμάται επίσης στο νησί Σοκότρα. Εκεί περπατά ανενόχλητος στους δρόμους του χωριού ανάμεσα στο πλήθος. Σε πολλές περιοχές της Αφρικής οι Ασπροπάρηδες δεν ενοχλούνται από την ανθρώπινη παρουσία και δυστυχώς αυτό μπορεί να έχει μοιραίες συνέπειες. Σε ορισμένες αφρικανικές χώρες ορισμένα μέρη του σώματος του Ασπροπάρη χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή ιατρική, ή χρησιμεύουν ως φυλαχτά εναντίον της μαύρης μαγείας και αυτό οδηγεί σε μαζική εξόντωση του είδους.